MẠCH THUYẾT
Mạch lý xướng khởi từ đời ông Hoàng Đế, ông Kỳ Bá, chủ đề  nhận biết người đời chứng bệnh hàn, nhiệt, hư, thực, tiếp sau có ông Lôi-Cung-Công, ông Chu-Đông-Viên và ông Trương-thúc Hòa suy xét nghĩa lý, mỗi ngày càng thêm rộng, nào là thật hiểu, bát-ly, cửu -đạo và thất-tuyệt, kề thì man mắc lầm rất khó, nhưng rút lại chỉ cốt có bốn đại tôn mạch lớn, là : phù, trầm, trì sắc, còn như là: Không-mạch, Thực-mạch, Hồng-mạch, Chường-mạch, Cách-mạch đều là phù mạch cả ; như là Nhưng mạch, Hu mạch, Phục-mạch, T mạch, đều là Trầm mạch cơ như là: Hoãn mạch, Sắc-mạch, Tiểu-mạch, Lao-mạch, Đoi mạch đều là tri mạch cả ; và như là Khẩu-mạch, Huyền-mạch, Đại-mạch. Hoạt-mạch, Động - mạch, Súc - mạch, đều là sác mạch cả, như thế thời thực khó phân biệt cho được tinh vi Còn như Giải-sách-mạch, Ngư-tường-Mạch, tức cũng là phù mạch mả chuyền không đều ; Tước-trác-mạch, Đàn-thạch-mạch, tức cũng là sác-mạch mà chuyển không đều; Hà-du-mạch, Hư phi-mạch, tức cũng là trầm mạch mà chuyền không đều : Ốc lậu-mạch tức cũng là trì-mạch mà chuyên không đều, bởi vậy các bậc Tiền triết mới tóm tắt lại làm bổn tồn-mạch nhớn, khiến cho người đời sau rễ hiểu; mà hiều được bốn tồn-đại mạch nhớn cũng đã khá. Tại sao vậy ? – Vì phù-mạch là biểu chứng nhưng phủ mà chuyển chậm lại là ghé nội-thương trầm-mạch là lý chứng, nhưng trầm mà chuyển nhanh lại là ghế ngoại cảm; trì-mạch là hàn, nhưng trì mà chuyền mạnh thì trì cũng là thực là nhiệt ; sác - mạch là nhiệt, nhưng sắc mà chuyển yếu cũng là hư, hư là hàn, cái đó đã là khó nhận, nữa phương chi bệnh giả (giả hàn, giả nhiệt) thì mạch cũng giả, và cũng có lúc theo thời không theo mạch, theo chứng không theo d mạch, bởi vậy làm thầy phải có nhiều chi khôn mà xem s phải suy sét cho hiểu thấu. Như thế thì tin xem mal nhân cũng không dám lấy mạch làm,trông sắc mặt, rồi nghe tiếng nói,xem cậnnlaam sàng lại hỏi chứng bệnh, sau cùng mới xem đến mạch để xét mạch chứng có hợp nhau không các bậc Tiên hiền còn phải cẩn thận như thế, thực là tấm lòng sáng của mọi nhà y. Người làm thầy phải cần biết mạch lý, không hiểu Mạch thời không đủ tài làm thầy, xem xuống lý mạch sau đây thì biết.
Như mạch Thái-tố, vốn không phải là tôn chỉ thánh hiền, đó là của ông Dương-Thượng Thiện diễn theo nghĩa kinh thái huyền, đề chiêm nghiệm vận mệnh suốt đời người, củng là 12 cung số, thực không đáng tin, nhưng cũng có một đôi câu khả hủ, như nói mạch thanh thì dầu sang và sống lâu, mạch trọc thì nghèo hèn và chết non, vâng vâng. . . bởi vậy phương thư ghi chép mấy lẽ đó, cho được rộng biết mà thôi, vậy tôi sẽ soạn cốt yếu ở dưới quyền sách này các lẽ cốt yếu về nghĩa lý xem mạch cho đủ; nhưng cũng nên nói thêm cho rõ, người có h phải biết sự xem mạch là thế, đừng có thử thầy mà nhằm ; người làm thầy phải nên giữ âm-đức, đừng có nói dối.